İSLAMDA HİYERARŞİ VAR MIDIR?

Hiyerarşi astlık üstlük ilişkisidir.İnsan Kur’an’a göre,Allah’ın yeryüzünde halefidir. Bu sıfatı dolayısıyla hiyerarşide en üst makamdadır.Kendi cinsleri dışında hayvanlara,bitkilere ve başka cansız varlıklara nispetle en üst makamı işgal eder.

İnsanın kendi cinsleri arasındaki yeri neresidir?

Erkeğin kadına,kadının çocuğa,zenginin yoksula,güçlünün zayıfa, nispetle bir üstlüğü veya astlığı var mıdır?Kur’an bu soruya olumsuz yanıt verir.İnsanların birbirine nispetle astlık ve üstlüğü yoktur.

Öyleyse,insanlar kendi cinsleri arasında eşit midir?

Hayır eşit değildir.

Eşit olma ile astlık ve üstlük ifadesi olan hiyerarşi birbirine karıştırılmamalıdır.Erkek kadın,zengin yoksul,yönetici yönetilen gibi farklılıklar vardır.Bu farklılıklar hiyerarşik üstlük astlık ilişkisini değil insanın görevi nedeniyle sahip olduğu mevki ve makamı belirtir.Yada insanın biyolojik özelliğini belirtir.Güzel çirkin,güçlü güçsüz gibi.Sonuçta yine hiyerarşik ilişki değildir.Hiyerarşik ilişkide emretme tabi olma ilişkisi vardır.İnsan sadece Allah ile hiyerarşik ilişki içindedir ve O’nun emirlerine tabi olma durumundadır.Allah üsttür insan asttır.

İnsanlar arasında eşitlik değil eşitsizlik vardır.İki insan dahi birbirine eşit değidir.Cinsiyetleri yönünden eşitsizlik kadın ve erkek cins diye insanların iki büyük gruba ayrılmalarına neden olmuştur.Aynı cins insanlar dahi kendi aralarında eşit değillerdir.Bireysel olarak eşitsizlik vardır.Sınıfsal olarak eşitsizlik vardır.Nasıl hareketin kanunu artı ve eksinin birbiriyle çarpışması ise yine hareketin kanunu eşitsizlikte yatmaktadır.Eşit ve dengenin sağlandığı bir insanlar grubunda hareket olmaz.Eşitsiz ve farklı olan bir insanlar grubunda hareket olur.Hareket yaşamı devam ettirir.Hareket olmazsa yaşam biter. Nitekim eşitsizliğin olmadığı cennet yaşamı bu dünyadaki gibi harekete dayanan bir yaşam değildir.Orada yaşam biçimi buradaki gibi değildir.

Dünyada eşitsizliğe dayanan farklılıklar arasındaki mücadele,birbirini tamamlama ilişkisi vardır.Bazı farklılıklar nedeniyle mücadele edilir.Hareket oluşturulur.Bazı farklı oluşlar birbirini tamamlar, hareket ve yeni oluşumlara sebep olur.Örneğin;sınıfsal mücadele ve ekonomideki mücadeleler hareketi doğurur.Sınıfsal uyum toplumsal hareketi ortadan kaldırır.Sınıfsız toplum insan neslinin yok olması sonucunu doğurur.Yine farklı olan kadın ve erkek cinsin uyumu neslin devamını sağlar.İki cinsin mücadelesi hareketi ve yaşamı ortadan kaldırır.Kadın yada erkek egemenliği toplumun gelişmesini ortadan kaldırır.Toplumu yok eder.

Bu açıdan meseleye bakılırsa insan fert olarak Allah’ın halefi olması nedeniyle hiyerarşik yapıda kendi hemcinsleri de dahil en üst noktadadır.Yetki,görev ve sorumluluk itibarıyla kim “Ben müslümanların ilkiyim!Hiyerarşik düzende Allah’ın halefiyim”diyebiliyor ise ve söylediğine inanıyor ise hiyerarşik yapıda en üst yerdedir.Allahın altında emir alandır.Arkasında bulunan tüm insanların sorumluluğunu omuzlarında taşıyan,onların yaptıklarından ve yapmadıklarından sorumlu olan işte bu müslümanların ilki olan insandır.Bu espriye uygun olarak Allahın huzurunda namaza duran ve “..Yalnız sana ibadet ederiz ve yalnız senden yardım dileriz”diyen kişi dünyadaki tüm insanları temsilen konuşmaktadır.Yani insan en üst yerde olması nedeniyle tüm insanları temsil etmektedir.Allah’a karşı diğer insanların sorumluluğunu omuzlarında taşımaktadır.Sorumlu olmak demek;diğer insanlar “Yalnız sana ibadet ederiz “demelerine rağmen Allah’a ibadet etmiyorlar ise eline bir kamçı alıp diğer insanlar üzerinde despotluk kurmak değildir.Çünkü diğer insanlarda kendisi gibi birinci sınıf insandır.Yapılacak şey hemen diğerlerini “Yalnız Allah’a ibadet ediyor” hale getirmek için öğretmektir,önce kendisi örnek olmak suretiyle eğitmektir.

Hiyerarşik yapıda kendini “En üst” kabul eden insanın bu yetkisine istinaden diğer insanlar üzerinde tahakküm kurma hak ve yetkisi var mıdır?

Hayır!

Çünkü diğer insanın da görevlerini ifa etme açısından,kendinin daha üstünde olmadığını kim iddia edebilir?Kaldı ki kişisel değerlendirme ne olursa olsun o insanda “Halife”ünvanını taşımaktadır.

Kısaca özetlemek gerekirse;insan, İslam Dini açısından hiyerarşide hem en üst yerdedir hem de en bilgisiz mevkidedir.Her insan hem en üsttür hali fedir hemde bir diğerinin öğrencisidir.Her insan hem öğretmen hem öğrencidir.Sadece öğretmen veya sadece öğrenci değildir.

Herkes yetkisini,görevini,sorumluluğunu ve yerini bu ilkeye göre belirlemelidir.

Yazar : FAZIL


About the Author
Author

Dini Yazilar

Comments (1)
Leave a reply

Reply to kuran müslümanı Cancel reply

Name (required)

Website