Dünyadaki kavramları mahiyet ve derece olarak ikiye ayırabiliriz. Mahiret iki farklı kavramdır. Bunlar tamamıyla farklılık içerisindedir. Birşeyin kg.la ölçülmesi ile başka birşeyin metre ile ölçülmesi mahiyet farkıdır. Ağrı Dağı ile Everest Tepesinin farklılığı ise derece farkıdır. İnsanla diğer canlılar,hatta cansızlar arasındaki ruh kavramında ise  mahiyet mi yoksa derece kavramı mı işler; doğrusunu söylemek gerekirse Kuran buna cevap vermez. İnsanın içindeki örneğin sevgi duygusu ruhun bir göstergesi midir? Sıcağa, soğuğa, ışığa verilen tepkiler neyin nesidir? Peki hiç düşündünüz mü; biz nasıl görüyoruz, ya da bu görüntüyü gören kim? Fiziki olarak açıkladığımızda ayna kavramıyla bir yere varırız ve ayna üzerinde görüntü oluştuğunu kabul ederiz. Ama onu gören kim? Asıl soru da bu olsa gerek. Allah insanın yaratılış safhasıyla ilgili ayetinde şöyle diyor:

28- Hani Rabbin meleklere demişti: ‘Ben, kuru bir çamurdan, şekillenmiş bir balçıktan bir beşer yaratacağım.’
29- ‘Ona bir biçim verdiğimde ve ona ruhumdan üflediğimde hemen ona secde ederek (yere) kapanın.’ Hicr Suresi

Buradan anladığımız kadarıyla insanın maddi yapısı yanında ruh denilen bir olay var. Allah’ın ruhu insana nakletmesini ise birkaç şekilde algılayabiliriz. Bu Allah ‘ın kendi içinde olan birşeyi vermesi mi yoksa yanında olan birşeyi insana aktarması mı bu tam açıklanmıyor. Biz ise sonuca bakarız. Sonuçta Allah insana bedeniyle beraber bir de ruh veriyor. İnsanın bir bilgisayarla arasındaki farklardan biri de belki de budur. Ama hiçbirşey için net birşey söyleyemeyiz. Bilgisayardan akıl olarak çok daha düşük IQ’su olan insanlarda (zihinsel özürlüler) bir olay karşısında bilgisayarın veremediği tepkiler verebilirler. İnsan bir müzik dinlerken aldığı hazzı bilgisayar alabilir mi? Peki bu haz nedir insandaki? Başka canlılarda veya cansızlarda da böyle birşeye rastlayabilir miyiz? İnsanın hoş bir manzara karşısındaki duyguları nasıl açıklanabilir? Herşeyi matematiksel-fiziksel olarak cevaplayamıyoruz. Bunun altında yatan neden nedir? İnsanın yemekten aldığı lezzetin açıklaması yapılır mı?

Allah başka bir ayetinde de “Size ruhtan fazla bilgi verilmemiştir.” diyor. Gerçi buradakini kimileri Cebrail olarak algılasa da sonuçta Kuran’da ruhla ilgilifazla detay verilmemiş, bunun da mutlaka bir nedeni olabilir belki algılayamayacağımız şeyler vardır. Neyse sonucunu belki ahirette alabiliriz.