Kazançlı Dindarlık

Yeni çıkan kitaplardan birini okurken, kitap Adam Fawer’ın Türkçeye “Olasılıksız” diye çevrilen “Improbable” kitabıydı, Pascal’ın din üzerine yaptığı olasılık hesabının anlatıldığı kısım bana çok mantıklı geldi.


Pascal’a göre hayat iki beklenti üzerine bina edilebilirdi;
• Hedonizm: Fiziksel yani dünyevi hayattan alınacak zevk
• Dini hayat: Dinin izin verdiği ölçüde alınacak dünyevi zevk ve ölüm sonrası hayattan beklenen ödül

Bu iki beklenti üzerine iki olasılık vardı;
• Tanrı var ve ölümden sonra sonsuz hayat vaat ediyor
• Tanrı yok ve ölümden sonra hayat yok

Pascal bu iki beklenti üzerinde elde edilecek değeri, yada kazancı, aşağıdaki gibi hesaplamaktaydı;

a) Hedonizmden elde edilecek değer;

(Ölümden sonra hayat yok * Dünyevi zevkler) + (Ölümden sonra hayat var * Sonsuza dek lanetlenme)

b) Dini hayattan elde edilecek değer;

(Ölümden sonra hayat var * Sonsuz mutluluk) + (Ölümden sonra hayat yok * Dini yaşarken alınacak zevk)

Bu iki denklem üzerine Pascal, a’dan elde edilecek değer daha fazla olacaksa hedonist olarak yaşamına devam edecek, fakat b’den elde edilecek değer daha fazla bulunur ise hayatına dindar bir insan olarak devam edecekti.

Pascal bu iki denklemin sonuçlarını hesaplayabilmek için bazı varsayımlarda bulundu. Birincisi sonsuz mutluluk pozitif sonsuz, sonsuza dek lanetlenme ise negatif sonsuz olacaktı. Elde edilecek diğer zevkleri ise, hedonist zevkler ve dini yaşarken elde edilecek dünyevi zevkler, sonlu pozitif sayılar olarak kabul ediyordu. Matematikte sonlu sayılar sonsuz sayılar yanında değersiz kalmaktadır. Bunlara ek olarak, dinsel kitaplar ve buralarda anlatılan mucizevi kanıtları görmezden gelerek, tanrının var olup olmama yani ölümden sonra hayatın olup olmaması olasılıkları eşittir. Yani %50 var, %50 yok.

Bu varsayımlar ışığında Pascal iş hayatında da çok kullanılan olasılıksal değer hesaplama yöntemiyle hedonist bir yaşam ile elde edilecek zevkin değerini eksi sonsuz, dindar bir hayat yaşanarak elde edilecek değeri ise pozitif sonsuz olarak hesaplamıştır. Yani Pascal’a göre, mantıklı ve matematiğe güvenen bir insanın dindar hayatı seçmesi kaçınılmazdır.

İşte size hayatlarına sadece mantık çerçevesinde yön vermek isteyen, kendilerini diğer canlılardan düşünebilme ve karar verme yeteneğiyle ayıran insanlara dünyanın önemli bir felsefe ve bilim adamının sunduğu yöntem.

Yazar : A.O. Durahim

 


About the Author
Author

Dini Yazilar

Leave a reply

Name (required)

Website