Yaşamın İçinden Dini Yazılar...
Yaşamın İçinden Dini Yazılar...
Kuran’da tarihsel hata olduğunu zanneden bazı ateistler, Kuran’da bir tarihsel hata olarak Araf suresinin 80. Ayetini örnek gösterirler. Genel mealler bu ayeti şöyle çevirir:
Araf 80: Lut’u da (gönderdik). Kavmine dedi ki: “Siz, alemlerden sizden önce hiç kimsenin yapmadığı o çirkin işi (eşcinselliği) mi yapıyorsunuz?”
Verilen genel meallere göre Lut kavminden önce eşcinsellik yoktu. Ancak burada yapılan bariz bir meal hatası vardır, ki Lut kavminden önce de eşcinsellik vardı.
Bu ayette ”sizden önce kimse yapmadı” anlamı verine ifade ayetteki ”sebeka=سبق” fiilidir. Oysa ki bu fiil hem sözlükte hem de kuran’da ”öne geçmek, öne çıkmak” manasındadır. İlave olarak kuran dışı metinlerde de bu anlamda kullanıldığı görülür. (aşağıda örnekleri bulunuyor)
Kuran’da ”Sebeka”
İlgili ayetler şunlardır:
Enbiya 27.Ayet: لَا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُم بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ
”onlar (melekler) söz konusunda (hüküm verme konusunda) onun (Allah’ın) önüne geçmezler (yesbiku= يَسْبِقُونَهُ) ; onlar sadece onun emirlerini yaparlar.”
Devamındaki ”onlar sadece onun emirlerini yaparlar” ifadesinden de anlaşılacağı üzere burada ‘‘sebeka=سبق” kelimesi ”öne geçmek” manasındadır. ”hüküm vermede Allah’ın üstüne söz söyleyebilecek kimse yoktur” manasındadır.
Taha 99.Ayet: كَذَلِكَ نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنبَاء مَا قَدْ سَبَقَ وَقَدْ آتَيْنَاكَ مِن لَّدُنَّا ذِكْرًا
”İşte bunun gibi, öne çıkmış (sebeka=سَبَقَ) olanların haberlerini sana okuyoruz. Sana tarafımızdan bir zikir vermiştik.”
Bu ayet de önemli bir delildir, çünkü Kuran’da önceki peygamberlerin öykülerinin tamamı değil; sadece öne çıkanların yani diğerlerinden daha baskın olanların haberlerinden bahsediliyor. Tevratta öyküsü geçen pek çok peygamber vardır, ama bunların arasında sadece öne çıkan peygamberlerin haberleri anlatılır. Demek ki burada da ”sebeka=سبق” fiili öne geçmek, öne çıkmak manasındadır.
Hadid 21.Ayet:
سَابِقُوا إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا كَعَرْضِ السَّمَاء وَالْأَرْضِ
”Rabbiniz’den bir bağışlanmaya; değeri gök ve yer kadar olan bir cennete doğru yarışın/öne geçmeye çalışın (sebiku=سَابِقُو)”
Burada ise ”sebeka=سبق” fiilinin müfaale kalıbı olan ”müsabaka” kelimesi kullanılmıştır. Motamot çevirmek gerekirse ”cennete doğru birbirinizin önüne geçmeye çalışın” demektir. Çünkü yarış da, birinin diğerinin önüne geçmeye çalışması demektir.
Ankebut 4.Ayet: أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ أَن يَسْبِقُونَا
”Kötülükleri yapanlar önümüze geçebileceklerini (yesbiku=يَسْبِقُونَا) mi sanıyorlar?”
”sebeka=سبق” fiilinin geniş zaman formu olan ”yesbiku” kullanılmıştır. Yine ”öne geçmek” manasında olup ”bizimle yarışabileceklerini mi sanıyorlar?” manasındadır.
Sözlüklerde Sebeka:
Aşağıdaki sözlükler Arapça kelimeleri Arapça olarak açıklayan ve Milattan sonra 10-15 yüzyıllarına tarihlenen sözlüklerdir. Sözlüklere lisaan.net sitesinden bakabilirsiniz…
Sahib bin Abbad sözlüğü [tarihi: 995]
السبْقُ: القِدْمَةُ في الجَرْي
”[‘sebeka’ fiilinin mastarı olan] ‘sebk’; yürüyüşte öne geçmek=قِدْمَةُ [manasına gelir].”
İbni faris, mekayisi-l lugat [Tarihi: 1004]
سَبِقَ) السِّينُ وَالْبَاءُ وَالْقَافُ أَصْلٌ وَاحِدٌ صَحِيحٌ يَدُلُّ عَلَى التَّقْدِيمِ)
”(sebika)…takdim; öne geçirmek-öne çıkarmak anlamına işaret eder.
Ragıp isfehani, müfredat [Tarihi: 1109]
أصل السَّبْقِ: التّقدّم في السّير
”[‘sebeka’ fiilinin mastarı olan] ‘sebk’in aslı: yarışta öne geçmektir.
Sonraki zamanlara tarihlenen -Lisanu-l arap gibi- sözlüklerde de bu anlam belirtilmektedir.
Bir de ilave olarak ilk dönemki arapların bu kelimeyi hangi anlamda kullandığına bakmak amacıyla manaları aynı olan bir hadis de belirtmek istiyorum:
Hadiste Sebeka
Not: Burada hadisi kaynak olarak değil; ilk dönemki arapların bu kelimeyi hangi anlamda kullandığını görmemiz amacıyla paylaşıyorum.
Ebu bekirin inancıyla alakalı olan bir hadiste şu ifade geçer:
ما سبقَكم أبو بكرٍ بكثرةِ صيامٍ ولا صلاةٍ وإنما فضلَكم بشيءٍ وقرَ في صدرِه
”Ebu bekir, orucunun ve namazının çokluğuyla sizin önünüze geçmedi [me sebekakum=ما سبقَكم].
o sadece göğsündeki duran bir şey sayesinde sizden üstün oldu.”
Sondaki ”sizden üstün oldu=فضلَكم” ifadesine dikkat ederseniz, ”sebeka =سبقَ” fiilinin ”üstün olmak” manasında kullanıldığını görebilirsiniz.
Demek ki arapça’da ”sebeka =سبقَ” fiili, bir şeyde diğerlerini sollamak manasında kullanılıyormuş. Bu da Lut kavmiyle alakalı ayette kastedilenin ”Sizden önce kimse yapmadı” demek olmayıp ”bu çirkin işte alemlerden kimse sizi sollamadı; siz bu kötülükte o kadar aşırıya gitmeyi başardınız ki, sizi sollayan hiçbir kimse olmadı” manası olduğunu ispat etmektedir.
Sonuca gelirsek Araf suresinin 80. Ayetinde ve Ankebut 28. Ayetinde geçen ve ”sizden önce kimse yapmadı” şeklinde yanlış meal edilen ”ma sebekakum=ما سبقَكم” ifadesi aslında ”kimse sizin önünüze geçemedi” manasındadır.
Bu doğrultuda ayeti şöyle meal edebiliriz;
”Lut bir vakit kavmine demişti ki: Siz, alemlerden hiçbir kimsenin kendisinde önünüze geçmeyi başaramadığı [sizi sollayamadığı, sizin kadar aşırıya çıkaramadığı] o çirkin fiili (eşcinselliği) mi yapıyorsunuz?”
Demek ki ayette bir tarihsel hata yoktur. Sadece bariz bir meal hatası vardır. Lut kavminden önce de eşcinsellik hayvanlar aleminde de vardı. Ama hiç kimse Lut kavmi kadar bu işi alenen ve aşırı derecede yapmamıştı. Ayette bu durum vurgulanmaktadır.
-Hubeyb Öndeş-
Konuyla ilgili videoyu izlemek isterseniz linki:
Hubeyb Öndeş
