İnsanlık Adem ve Havva’dan mı Yaratılmıştır? Havva’nın Adem’in Kaburga Kemiğinden Yaratıldığı İddiası Kuran’a Göre Doğru mudur?

İnsanlık Adem ve Havva’dan mı Yaratılmıştır? Havva’nın Adem’in Kaburga Kemiğinden Yaratıldığı İddiası Kuran’a Göre Doğru mudur?

Kuran’da insanın yaratılış süreciyle ve/veya ilk insan ile ilgili ifadeler Hz. Âdem özelinden verilmez. Başka bir deyişle insanın yaratılışıyla ilgili ayetlerde “Beşer, İnsan” dışında herhangi bir isimden söz edilmez. İslam dini adına insanların yaratılışıyla ilgili Havva’nın, Adem’in kaburga kemiğinden yaratıldığı ve insanların Âdem ve Havva’nın çocuklarının çaprazlama evlendirilmesiyle türediği iddiasının hiçbir Kuran’i temeli yoktur. Bu ithamlar Kitab’ı Mukaddes’te öne sürülen yorumların Kuran’a fatura edilmesinde kaynaklanmaktadır.  Konuyla ilgili İslam’i yorumlar ve savunmalar; Nisa (4:1), Hucurat (49:13), Zümer (39:6), Yunus (10:47) Fatır (35:11), A’raf (7: 10,11) ve Ali İmran (3:33) ayetleri dikkate alınarak yapılmalıdır. Şimdi bu ayetleri kısaca inceleyelim:

Nisa (4:1) : Sizi bir tek candan (nefisten) yaratan, ondan eşini var eden ve her ikisinden pek çok kadın ve erkek meydana getiren Rabbinize karşı sorumluluğunuzun bilincinde olun. Kendisi adına birbirinizden (haklarınızı) talep ettiğiniz Allah’a karşı sorumluluk bilinci duyun ve bu akrabalık bağlarını gözetin. Şüphesiz Allah, üzerinizde daimi bir gözetleyicidir.

Çoğu din alimleri bu ayetteki “can(nefis)” kelimesini “Hz. Adem”, eşini de “Hz. Havva” olarak yorumlamışlar. Eğer öyle olsaydı bu ayet “Sizi tek bir candan yarattı yerine, sizi Adem’den yarattı şeklinde gelmeliydi fakat ayette bu şekilde herhangi bir özel gönderme yok. Ek olarak can(nefis) kelimesinden kasıt “canlının türü” dür. Bu o kadar doğrudur ki Nahl (16:72)Size, kendi nefsinizden, sıkıntıya uğramanız kendisine ağır gelen, size düşkün, mü’minlere karşı müşfik, merhametli bir peygamber gelmiştir.” ayetinde “nefsinizden kelimesiyle anlatılmak istenen türdür. Nitekim Tevbe (9:128) – Size kendi türünüzden bir Elçi gelmiştir ki o…- bu vurguyu açıklamaktadır. Dolayısıyla ayetin ilk kısmı, ilk insan hangi türden yaratıldıysa, eşininde o türden yaratıldığıdır ve ayet “Akrabalık bağlarını gözetin” şeklinde bitmektedir. Eğer iddia edildiği gibi  sadece Hz. Adem ve Hz. Havva’dan türemiş bir insanlık olsaydı, ayet “Akrabalık bağını gözetin şeklinde bitmeliydi. Nitekim öyle değil.

Konuyla ilgili diğer bir ayet ise;

Fatır (35:11) : Hem Allah sizi bir topraktan, sonra bir damla sudan yarattı. Sonra sizi çiftler kıldı. O’nun bilgisi olmadan ne bir dişi hamile olur, ne doğurur. Kendisine ömür verilenin de ömrünün uzatılması da, ömründen kısaltılması da mutlaka bir kitapta yazılıdır. Şüphe yok ki bu, Allah’a göre kolaydır.

Ayet’inde insanın yaratılışından söz ederken “siz” yani coğul anlam kullanılması önemli bir inceliktir ve aynı anda pek çok insan ve pek çok eş yaratıldığı anlamı anlaşılmaktadatır.  İddia edildiği gibi, ayette geçenin sadece Hz. Adem olarak anlaşılması için metnin orjinalinde “summe cealekum ezvâcâ(ezvâcen)” yerine “summe cealekum zevca” kullanılmalıydı. Ezvâ kelimesi cümleye çoğul anlam katmaktayken, zevca tekil anlam için kullanılır. Buradan hareket ayet; “Allah ilk insanı yarattı ve bunu takiben pek çok çiftler (insanlar) yaratıldı” olarak anlaşılmaktadır.

Yine başka bir ayet olan Zümer (39:6) : O sizi bir tek nefisten yaratmış, sonra ondan eşini de var etmiştir; hayvanlardan da sizin için sekiz eş lutfetti. Sizi annelerinizin karnında üç karanlık içinde türlü yaratılış safhalarından geçirerek yaratmaktadır. İşte bu yaratıcı, rabbiniz Allah’tır. Hükümranlık O’nundur; O’dan başka tanrı yoktur. Buna rağmen nasıl olup da hakikatten uzaklaşabiliyorsunuz?

Ayet’in koyu punto ile belirtilen kısmında vurgulanmak istenen “siz” kelimesidir. Yani sekiz eş hayvaların bir topluluğa indirildiğidir. Sadece Hz. Havva ve Hz. Adem değil.

Yine insanlığın yaratılışıyla ilgili gönderme yapılması gerek ayetlerden biri olan A’raf (7:10,11) ayetleri oldukça önem arz etmektedir. Nitekim ayette Allah buyurmaktadır ki;

Doğrusu sizi yeryüzüne yerleştirdik ve orada size geçim vasıtaları verdik. Ne kadar da az şükrediyorsunuz!  Andolsun sizi yarattık; sonra size şekil verdik; sonra da meleklere, “Âdem için secde edin” diye emrettik.

Tanımlanan; Hz. Adem için meleklerin secde etmesi emri Allah tarafından verildiğinde, insan olarak var olan sadece Adem değil bir insan topluğunun zaten yaratılmış olduğudur. Nasıl ki, ayetin başında geçen “sizi yeryüzüne yerleştirdik, size geçim vasıtaları kıldık sonra da size şekil verdik” ifadeleriyle yeryüzüne yerleştirilenlerin insan grubu olduğudur.

Bu delillere paralel olarak konuyla ilişkili başka bir ayette ise Yunus (10:47) Her ümmet için bir resul öngörülmüştür. Resulleri gelince, aralarında adaletle hüküm verilir. Hiçbir zulme uğratılmazlar.” buyurulmaktadır. Ayetin girişinden anlaşıldığı üzere “bir resul” öngörülmesi için “bir ümmetin” varlığı zorunludur. Bunu takiben, her ümmet vurgusu çok önemlidir. Eğer iddia edildiği gibi Hz. Adem ve Hz. Havva’dan türetilmiş bir topluluk olsaydı bu ayetin “her ümmet” olarak başlamasının bir anlamı olmayacaktı çünkü “her” kelimesi çeşitliliğe dikkat çeker. Aynı anne ve babadan türeyen bir toplum için bu çeşitlilik vurgusu önemsizdir. Ayetin devamında ise “Resulleri gelince” ifadesinin altı çizilmeli. Bu ifade, başka bir deyişle; var olan, süregelen bir ümmete (insan topluluğuna) peygamber gönderildiğidir. Diğer peygamberler gibi Hz. Adem’de var olan bir ümmete onları uyarmak için görevlendirildiği anlamını içermektedir, bir ümmeti oluşturmak için değil.

Hucurat (49:13)

Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Ve birbirinizle tanışmanız için sizi milletlere ve kabilelere ayırdık. Muhakkak ki Allah yanında en değerli ve en üstününüz O’ndan en çok korkanınızdır. Şüphesiz Allah bilendir, her şeyden haberdar olandır.

Ayet’inde geçmekte olan “Bir erkekle bir dişiden” vurgusu çok önemlidir. Burada bir erkekten kasıt “Adem” ve bir kadından kasıt “Havva” olsaydı metnin arapçasında bu ifade “minez zekerin vel unsa” olarak gelmeliydi yani “elif lam” takısıyla “bilinen erkek ve bilinen kadından” vurgusu yapılmalıydı fakat metnin orjinalinde geçen “min zekeri ve unsa” vurgusuyla anlatılmak istenen “bir erkek ve bir dişi hücreden” yaratılma şeklindedir. Nitekim biz insanlar bir dişi hücre ile bir erkek hücrenin birleşiminden oluşmaktayız. Ayetin devamı, birbirinizle tanışmanız için sizi kabilelere ve milletlere ayırdık şeklindedir. Bu Hz. Adem ve Havva zamanında da bu böyleydi. Hz. Adem ve Hz. Havva Milletler ve kabilelerin var olduğu bir topluluğun önderleriydi. Nitekim Ayet’in “Ey insanlar” olarak buyurulması, yaşamış ve yaşayacak olan bütün insanlığı kapsanmaktadır.

Bu o kadar doğrudur ki;

Ali İmran (3:33)

Allah Adem’i, Nuh’u, İbrahim ailesini ve İmran ailesini seçip alemlere üstün kıldı.

Tek olan seçilmez, bir insanın seçilmesi için alternatiflerinin olması şarttır. İkincil olarak ayette bahsedildiği gibi Adem, Nuh, İbrahim ve İmran’ın seçilmesi ve alemlere üstün kılındığı ifade edilmektedir. Dolayısıyla anlaşılmalıdır ki; Adem seçildiğinde insan alemleri vardı. Nitekim, birinin seçilebilmesi için alternatiflerinin olması gerekmektedir. Bu ayet ek olarak Nisa (4:1) ayetindeki “Akrabalık bağlarına” ifadesinin çoğul gelmesi alemlerin varlığına delil olarak gösterilebilir. (Alemlerden kastın insan türü olduğunu pekala en doğal anlaşılması gereken bir anlamdır) Nuh, İbrahim ve İmran nasıl bir topluluğa peygamber olarak geldiyse Adem’de o şekil bir topluluğun peygamberidir.)

Özetle savunulan nokta şudur ki; İnsanlığın yaratılması bir anda pek çok insanın yaratılmasıyladır. Hz. Adem ve Hava’nın çocuklarından türüme tezinin Kuran’i bir referansı yoktur. Dahası ilk yaratılan insan türü nasıl ve nereden yaratıldıysa eşi de aynı öz ve türden yaratıldığı vurgusuyla Hz. Havva’nın, Hz. Adem’in kaburga kemiğinden yaratıldığı iddiasınin aslı olmadı gibi Hz. Adem kendi parçasıyla evlenmiş yorumunun yapılmasınında önü kapatılmıştır. Tabi ki en doğrusunu Allah bilir.

Yazar: Yiğit A.

Not: Bu konu daha detaylı olarak şu yazımızda da yer almaktadır: https://www.diniyazilar.com/2019/01/islam-ve-kadin-3-nefsi-vahide/


About the Author
Author

Editor 1

Comments (1)
Leave a reply

Name (required)

Website