Kuran ve Psikoloji: Bir Müslüman’ın Karakterinin İnşası 1

Kuran ve Psikoloji: Bir Müslüman’ın Karakterinin İnşası 1

Kuran’da gerek doğrudan birey psikolojisiyle gerekse sosyal psikolojiyle ilgili birçok ayet yer almaktadır. Bu konu çok geniş kapsamlıdır. Bu nedenle konuya bazı sınırlıklar getireceğiz. Söz konusu ayetler çerçevesinde Kuran’da bir Müslüman’ın karakterinin inşasını konu alacağız ve Kuran’a göre bir Müslüman’da olması gereken erdemleri ve yasaklanan kötü karakter özelliklerini incelemeye çalışacağız. Bu konu çok kapsamlı olduğu için tek bir yazıya sığdırmak mümkün olmayacak. Bu nedenle, bir yazı serisi olarak yayınlayacağız.

İnsanlar arasında ve toplumda kötülüğü değil iyiliği egemen kılmak adına her bireyin iyi karakter özelliklerine sahip olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra her bireyin, kötü karakter özelliklerinin de bilincinde olması ve bunlardan uzak durması gerekmektedir. Kuran’da bireyin karakterini inşa eden birçok ayet yer almaktadır. Şimdi bu ayetlere bakalım.

İnsanlık tarihinin her döneminde olduğu gibi günümüzde de toplum içinde insanların arasını bozmak için uğraşan ve yaptığı bu kötülükten zevk alan insanlara şahit olmak mümkündür. Bu kişiler ufacık meseleleri dahi abartarak aktarmakta ve insanları birbirine düşürmektedirler. İnsanların aleyhinde söz taşıyarak onları birbirine düşman eden kişilerin çok olduğu toplumlarda huzur ve barış kalmaz. Aileler yıkılır, yuvalar dağılır. Kardeşler birbirine düşer. Bu nedenle, Kuran’da insanlar aleyhinde söz taşımak yasaklanmıştır:

“Şunların hiçbirine uyma: yemin edip duran, aşağılık, kötüleyip duran, söz götürüp getiren, hayrı engelleyip sürdüren, saldırgan, olabildiğince günahkâr, kaba, sonra da kötülükle damgalı.”(Kalem Suresi, 10-13. Ayetler)

Kuran, bir Müslüman’ın her zaman, her konuda gerçek bilgiye sahip olmasını istemekte, zandan uzak durmasını buyurmaktadır. Bu bağlamda, zannederek hatalı bir şekilde haksız yere insanlara çeşitli yakıştırmalarda bulunmak ve insanların ayıplarını ortaya çıkarmak için çalışmak yasaklanmıştır. Yine insanların arkasından olur olmaz şekilde konuşmak, inananların arasını bozacak türlü söz ve fiillerde bulunmak da yasaklanmıştır:

“Ey iman edenler! Zandan çok sakının! Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Sinsi casuslar gibi ayıp aramayın! Gıybet ederek biriniz ötekini arkasından çekiştirmesin!” (Hucurat Suresi, 12. Ayet)

Kötü karakter özelliklerinden biri de bir insana lakap takma ve bir grup veya kişiyle alay etmektir. Günümüzde internetin gelişmesi ve sosyal medya araçlarının yaygınlaşmasıyla örneklerine çokça şahit olduğumuz birinin bir başkasıyla alay etmesi ve ona lakaplar takması, ayrıca bir grubun başka bir grup ile alay etmesi gibi kötü karakter özelliklerini yansıtan davranışlar yaşanmaktadır. Bu durum, kötülüğün toplumda egemen hale gelmesine neden olmaktadır. Bu nedenle, insanlar ile alay edilip onlara çeşitli lakaplar takmak yasaklanmıştır.

“Ey inananlar! Bir topluluk başka bir toplulukla alay etmesin! Olabilir ki, alay ettikleri topluluk kendilerinden hayırlıdır. Kadınlar da başka kadınlarla alay etmesinler. Alay ettikleri, kendilerinden hayırlı olabilir. Birbirinizde kusur aramayın; birbirinizi kötü lakaplarla çağırmayın.” (Hucurat Suresi, 11. Ayet)

İnsanların umutlarını sömürmek için yalan söylemek, hemen herkesin şikayet ettiği kötü bir karakter özelliğidir. Yalan söylemenin toplumda egemen hale gelmesi, insanların birbirine olan güvenini tamamen kaldırır ve güvensizlik ortamı oluşturur. Böyle bir ortamda, kimse ne bulunmak ne de yaşamak ister. Bir Müslüman, sözünden emin olunan ve sözüne itibar edilen kişi olmalıdır. Bazı kimseler, çevresindeki insanları ve halkı kandırmak için dini ve Allah’ı kullanır. Bu konu çok önemli olduğu için Kuran’da birçok yerde vurgulanır. Bu durum, hem yasaklanmış hem de inananlar bu konuda uyarılmıştır:

“Yeminlerinizi aranızda hile ve aldatma aracı yapmayın” (Nahl Suresi, 94. Ayet)

“Halk arasında iyi, erdemli ve dürüst görünmek için Allah’ı yeminlerinize alet etmeyin.” (Bakara Suresi, 224. Ayet)

“Sakın, aldatan, sizi Allah ile aldatmasın!” (Lokman Suresi, 33. Ayet)

‘‘Sakın, aldatan, sizi Allah ile aldatmasın!’’ (Fatır Suresi, 5. Ayet)

‘‘Sakın, aldatan, sizi Allah ile aldatmasın!’’ (Hadid Suresi, 14. Ayet)

Bu ayetlerde vurgunun aldanan kişi ve kişilerde olduğuna dikkat etmeliyiz. Aldatıcı birçok şekilde aldatabilir ancak Allah ile aldattığında bizim aldatıcıya kanmamamız konusunda özellikle uyarı bulunur. Yazımızın birinci bölümü burada sona eriyor. Devam edecek…


About the Author
Author

Editor 4

Leave a reply

Name (required)

Website